Taşıma konusu eşyanın zıyaı veya hasarı halinde hem yükle ilgililerin hem de taşıyanın özellikle ispat hukuku bakımından, maddi vakıaların tespiti ve delil toplanmasında menfaati vardır. Taşıyanın kendi lehine olan delilleri zamanında ve kaybolmadan toplayabilmesi için zıyaı veya hasarın ortaya çıktığından derhal haberdar edilmesi gerekir[1]. Bu nedenle hukukumuzda 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1184. ve 1185. maddelerinde inceleme ve bildirime ilişkin birtakım hükümler düzenlenmiştir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1185. maddesinde düzenlenmekte olan bildirim külfeti, gönderilenin taşıma konusu eşyadaki zıyaı veya hasarı, en geç eşyanın gönderilene teslimi sırasında yazılı olarak taşıyana bildirilmesidir. Söz konusu zararın haricen yani dış görünüş itibariyle belli olmaması halinde ise, bildirimin eşyanın gönderilene tesliminden itibaren aralıksız olarak hesaplanacak üç gün içerisinde yapılması gerekir.
Zıyaı veya hasarın bildirimi bir külfet olup, bildirimin yapılmaması halinde taşıyan lehine aksi ispat edilebilir iki karinenin ortaya çıkmasına neden olur. Belirtmek gerekir ki, zıyaı veya hasarın taşıyana bildirilmemesi esasında ispat hukukuyla doğrudan ilgilidir. Bu sayede eşyada meydana gelen zararların zamanında tespiti amaçlanır[2]. Dolayısıyla, taşıyanın sorumluluğu bakımından bildirimin yapılmaması, sorumluluğun doğmasına engel teşkil etmez.
Ancak, kanun hükmünde açık bir şekilde düzenlendiği üzere, eşyanın tesliminde yaşanan gecikmenin bildirilmemesi durumunda taşıyan, eşyanın zıyaı veya hasarından farklı olarak gecikme zararlarından sorumlu tutulamaz. Ayrıca bildirim, eşyanın zıyaı veya hasarı ile geç teslim halinde gündeme gelmekte olup, taşıma sözleşmesinin hiç ifa edilmemesi ya da taşıyanın haksız fiilinden kaynaklanan sorumluluklarda bildirim bu durumları kapsamaz[3].
[1] Yetiş Şamlı, Kübra: 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Taşıyanın Zıya, Hasar ve Geç Teslimden Sorumluluğu, İstanbul 2013, s. 182.
[2] Yetiş Şamlı, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Taşıyanın Zıya, Hasar ve Geç Teslimden Sorumluluğu, s. 184.
[3] Çağa, Tahir: Deniz Ticareti Hukuku II, İstanbul 1988, s. 153.