Çekler devir türüne göre üçe ayrılmaktadır. Bunlar nama yazılı çekler, emre yazılı çekler ve hamiline yazılı çeklerdir[1]. Çeki ibraza yetkili kişinin her bir devir türüne göre ayrı ayrı incelenmesinde fayda vardır.

Nama yazılı çek, belirli bir gerçek veya tüzel kişinin lehine düzenlenen ve düzenleyen tarafından yazılmış açık bir menfi emre kaydı içeren çeklerdir. Nama yazılı çek alacağın temliki yoluyla devredilir[2]. Bu tür çekin muhatap bankaya ibrazı halinde muhatap, çekin hamili olan ve çekte adı yazan veya onun halefi olan kişiye ödeme yapar. Bunun dışında kişilere ödeme yapılması, düzenleyenin borcunu ortadan kaldırmaz. Nama yazılı çek ciro edilemediği için namına çek yazılan kişi tahsil cirosu yapamaz. Bu nedenle, çek bedelinin kendi namına ancak başkası tarafından tahsili için hamil, tahsil edecek kişiye vekâlet vermelidir.

Emre yazılı çek, kanunen emre yazılı olmasından dolayı açıkça bir emre kaydını bulundurmasa da belirli bir gerçek veya tüzel kişinin lehine düzenlenen çek emre yazılıdır. Emre yazılı çekin devri için ciro ve zilyetliğin nakli zorunludur[3]. Bu tür çeki ibraza yetkili kişiler, hamil, lehtar ve düzgün ciro zincirindeki son ciro edilendir. Dolayısıyla, ibraz edenin şeklen yetkili hamil olması yeterlidir. Muhatap banka, ciro zincirinin düzenli olup olmadığını incelemekle yükümlü olup, cirantaların imzalarının doğruluğunu teyit etmekle yükümlü değildir[4]. Muhatap banka, düzgün bir ciro zincirine göre şeklen yetkili hamile ödeme yapar.

Hamiline yazılı çek ise, açıkça hamiline yazılı olarak düzenlenen veya kanunen hamiline yazılı sayılan, kimin lehine düzenlendiği belirtilmemiş çektir. Bu çekin devri sadece zilyetliğin nakli yoluyla yapılır[5]. Hamiline yazılı çekin muhatap bankaya ibrazı halinde ibrazda bulunan kişi yetkili hamil sayılır. Bu nedenle, bu tür çekte çeki elinde bulunduran herhangi bir kişi ödeme için ibrazda bulunabilir[6].

[1]    TTK m. 785.

[2]    Kendigelen, Abuzer: Çek Hukuku, İstanbul 2019, s. 169, 170.

[3]    Kendigelen, Çek Hukuku, s. 169.

[4]    TTK m. 801.

[5]    Kendigelen, Çek Hukuku, s. 174.

[6]   Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 27.2.1986 tarih ve 1986/450 E. 1986/1038 K. sayılı kararı “Hamiline yazılı senetler sadece teslim ile tedavül ettiği cihetle çeki elinde bulunduran kimse o çekin meşru hamili sayılır” şeklindedir.